با شعله‌ور شدن آتش درگیری میان ارتش و نیروهای واکنش سریع در خارطوم و چند شهر دیگر سودان، سایه جنگ داخلی بر این کشور حاکم شد.

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، درگیری صبح امروز خارطوم از مقرّ نیروهای واکنش سریع در شرق پایتخت شروع شد و صدای غرش سلاح‌های سنگین به گوش رسید. این درگیری گسترش یافت و به مقر فرماندهی ارتش و اطراف فرودگاه خارطوم نیز کشیده شد و نیروهای واکنش سریع به فرماندهی سرلشکر «محمد حمدان دقلو» مشهور به حمیدتی چند پل مهم بر روی رودخانه نیل را بستند تا غرب خارطوم که مقر فرماندهی ارتش و کاخ ریاست جمهوری است را از منطقه شرق (مقر فرماندهی نیروهای واکنش سریع) جدا کنند.

این درگیری در حالی شروع شد که میانجیگران داخلی دیروز با فرمانده نیروهای واکنش سریع دیدار کرده بودند. این میانجیگران به رسانه‌های سودانی گفتند: سرلشکر حمیدتی آمادگی دارد بدون هیچ‌گونه قید و شرطی با ژنرال «عبدالفتاح برهان» فرمانده ارتش و رئیس شورای حاکمیتی سودان دیدار و درباره حل و فصل اختلافات به وجود آمده با او به گفت‌وگو بنشیند.

اختلاف میان ژنرال برهان و سرلشکر حمیدتی از زمانی علنی شد که گروه‌های سیاسی با نظامیان به رهبری ژنرال برهان توافقنامه سیاسی (توافقنامه چارچوب) را امضا کردند. بر اساس این توافقنامه، نظامیان صحنه سیاست را ترک و قدرت را به یک دولت مدنی واگذار خواهند کرد. همچنین تمام گروه‌های مسلح از جمله نیروهای واکنش سریع در ارتش ادغام می‎شوند و ارتش ملی و حرفه‌ای سودان تشکیل و تحت نظارت دولت مدنی فعالیت خواهد کرد و ساختار نظامی و امینی سودان اصلاح خواهد شد.

توافقنامه سیاسی (چارچوب) در پاییز گذشته به امضای احزاب سیاسی و نظامیان سودانی رسید و ژنرال برهان و سرلشکر حمیدتی از روند سیاسی برای پایان دادن به بحران داخلی سودان حمایت کردند و قرار شد پس از بحث و بررسی درباره اصلاح ساختار نظامی و امنیتی، چگونگی تشکیل دولت مدنی در دوره انتقالی و مدت آن، مرحله نهایی توافقنامه روند سیاسی با حضور بازیگران داخلی و نمایندگان مجامع بین‌المللی و کشورهای منطقه امضا شود اما این توافقنامه به دلیل تداوم اختلاف فرمانده ارتش با فرمانده نیروهای واکنش سریع تاکنون امضا نشده‌ است.

این اختلاف سبب شد تا ژنرال برهان به عنوان رئیس شورای حاکمیتی سودان، سرلشکر حمیدتی را از پرونده مذاکرات صلح ابوجا (گروه‌های مسلح سودانی با خارطوم) کنار بزند و اختیارات او را کاهش دهد. وی نیروهای واکنش سریع را مجبور کرد از مناطق مرزی با آفریقای مرکزی عقب‌نشینی کنند. در همین حال، در رسانه‌های سودانی اخباری مبنی بر عبور مزدوران از مرز سودان با هدف برهم زدن ثبات آفریقای مرکزی منتشر شد و نیروهای واکنش سریع به بهره‌برداری از معادن طلا در مناطق مرزی با آفریقای مرکزی متهم شدند.

با اوج گرفتن اختلافات این دو فرمانده نظامی، شماری از سیاستمداران سودانی احتمال بروز جنگ میان ارتش و نیروهای واکنش سریع را مطرح کردند. در این شرایط، امارات برای میانجیگری میان ژنرال برهان و سرلشکر حمیدتی از آنان دعوت کرد که به ابوظبی سفر کنند. پس از این سفر بود که سرلشکر حمیدتی گفت: درگیری میان ارتش و نیروهای واکنش سریع محال است.

به رغم تلاش‌های داخلی و خارجی برای پایان دادن به اختلافات این دو فرمانده نظامی، اختلافات آنان همچنان ادامه یافت. بر اساس گزارش رسانه‌های سودانی، اختلاف ژنرال برهان و سرلشکر حمیدتی بیشتر در خصوص مدت ادغام گروه‌های مسلح در ارتش (5 تا 7 سال)، انتقال جنگ‌افزارها به ارتش، تقسیم مناصب نظامی، چگونگی تعامل با دولت غیرنظامی خارطوم، روابط با برخی از کشورهای همجوار، سرنوشت شرکت‌های وابسته به گروه‌های مسلح و... است.

فرماندهان ارتش از جمله ژنرال برهان با تأکید بر ادغام نیروهای واکنش سریع در ارتش به طور رسمی اعلام کرده‌اند: اجازه تشکیل ارتش موازی را نخواهند داد و این در حالی است که بر اساس مفاد نهایی توافقنامه روند سیاسی، تمام شرکت‌های سودانی که وابسته به گروه‌های مسلح هستند، به دولت واگذار خواهند شد و ارتش فقط مدیریت صنایع نظامی را به عهده خواهد داشت.

در اینجا باید گفت مرحله نهایی توافقنامه روند سیاسی (چارچوب) به تأیید بخش قابل توجهی از احزاب و تشکلات سیاسی از جمله گروه‌های مسلح سودانی که توافقنامه صلح ابوجا (2019) را امضا کرده‌اند رسیده و این در حالی است که برخی از احزاب سودانی مثل حزب بعث و کمیته‌های مقاومت با آن مخالفت کرده‌اند. با این توافق، اختلاف میان ژنرال برهان و سرلشکر حمیدتی عمیق‌تر شد به گونه‌ای که از اواسط هفته گذشته نیروهای واکنش سریع با سلاح‌های سنگین خود در برخی مناطق خارطوم و چند شهر دیگر حضور یافتند و ارتش در واکنش این اقدام اعلام کرد: حضور نیروهای واکنش سریع در خارطوم و برخی شهرها بدون هماهنگی با ارتش صورت گرفته‌ است.

به هرحال، درگیری نظامی میان ارتش و نیروهای واکنش سریع سودان رخ داد و هرکدام طرف مقابل را به شروع این درگیری متهم کرد اما آنچه که در میدان عمل به وقوع پیوست ارزیابی اولیه هر یک از طرف‌های درگیر از توانمندی سیاسی ـ نظامی طرف مقابل بود.

هرچند که شعله‌ور شدن یک جنگ داخلی فراگیر در سودان بعید به نظر می‌رسد، با وجود این، باید منتظر ماند و دید سیاستمداران و نظامیان سودانی چه سرنوشتی را برای کشور خود رقم خواهند زد.